Finanse publiczne

Elementy polityki rachunkowości, zasady dokonywania zmian i uproszczeń

Ustalając zakładowy plan kont, należy kierować się zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Finansów i Rozwoju z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: rozporządzenie w sprawie rachunkowości budżetowej). Standardowy wykaz kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych jest zawarty w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Wykaz ten zawiera zestawienie kont syntetycznych (bilansowych, wynikowych, pozabilansowych) wraz z opisem ich funkcjonowania oraz prowadzenia ewidencji szczegółowej. Trzeba pamiętać, że konstruując politykę rachunkowości jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych, należy uwzględnić szczególne zasady rachunkowości określone dla tych jednostek w rozporządzeniu w sprawie rachunkowości budżetowej (zob. tabela).

Konstrukcja zakładowego planu kont

Poprawnie opracowany zakładowy plan kont odzwierciedla:

1) rodzaj i wielkość podmiotu rachunkowości;
2) specyfikę jego działalności;
3) strukturę organizacyjną;
4) elastyczność stosowanego systemu informatycznego;
5) postanowienia innych przyjętych przez kierownika jednostki procedur wewnętrznych bezpośrednio związanych z polityką rachunkowości, np. instrukcji inwentaryzacyjnej, instrukcji kasowej, instrukcji gospodarowania środkami trwałymi czy też instrukcji magazynowej.

Zgodnie z regulacjami rozporządzenia w sprawie rachunkowości budżetowej:

1) konta wskazane w planie kont określonym przez Ministra Finansów należy traktować jako standardową liczbę kont, która może być ograniczona jedynie o konta służące do księgowania operacji gospodarczych niewystępujących w jednostce budżetowej lub samorządowym zakładzie budżetowym albo uzupełniona o konta zgodne co do treści ekonomicznej, w tym również przy wykorzystaniu symboli kont, które nie mają zastosowania w jednostce lub zakładzie budżetowym;
2) konta wskazane w planie kont ujętym w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być dzielone na dwa lub więcej kont syntetycznych;
3) zakładowy plan kont powinien uwzględniać ustalenia jednostki nadrzędnej (przez którą należy rozumieć jednostkę obsługującą organ będący dysponentem części budżetowej, który nadzoruje państwowe jednostki budżetowe lub któremu jednostki podlegają) lub zarządu jst, dotyczące zasad grupowania operacji gospodarczych istotnych dla rodzaju działalności;
4) technika księgowości stosowana dla określonych kont powinna umożliwić prawidłowe ustalenie wysokości ich obrotów w sprawozdaniach finansowych i budżetowych;
5) ewidencja aktywów, pasywów, kosztów i przychodów może być dokonywana według innych dodatkowych klasyfikacji, w celu uzyskiwania informacji również w innych układach niż te określone w planach kont;
6) ewidencja na kontach pozabilansowych może być prowadzona w inny, ustalony przez jednostkę sposób niż ten określony w załączniku nr 3, pod warunkiem że zapewni wykonanie obowiązków sprawozdawczych wynikających z odrębnych przepisów;
7) jeżeli przepisy dotyczące sprawozdań nakładają obowiązek wykazywania w sprawozdaniach obrotów na określonych kontach – stosowana technika księgowości powinna umożliwić prawidłowe ustalenie wysokości tych obrotów.

Zasady funkcjonowania podstawowych kont księgowych w jednostkach budżetowych oraz samorządowych zakładach budżetowych zostały opisane w publikacji „Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych”¹. 
 
[…]
 
Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, ekspertem z zakresu rachunkowości budżetowej.