Rozwiązanie stosunku pracy z powodu absencji chorobowej

Często powtarzające się absencje chorobowe pracownika mogą być przyczyną wypowiedzenia stosunku pracy przez pracodawcę. Niekiedy długotrwała nieobecność pracownika z powodów zdrowotnych może nawet stanowić podstawę rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Jak prawidłowo zakończyć współpracę w takich przypadkach?

Zgodnie z art. 30 § 1 ustawy Kodeks pracy (dalej: kp) umowa o pracę rozwiązuje się:

1. na mocy porozumienia stron;
2. przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);
3. przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);
4. z upływem czasu, na który była zawarta.

Odnosząc się do tego wyliczenia, należy wskazać, że każda umowa o pracę może zostać w każdym czasie rozwiązana poprzez porozumienie stron, rozumiane jako dwustronna, zgodna czynność prawna. W pewnych okolicznościach może też nastąpić rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, czyli jednostronna czynność pracodawcy lub pracownika. Umowy o pracę zawarte na czas nieokreślony, na czas określony oraz na okres próbny mogą zostać rozwiązane w wyniku złożenia wypowiedzenia przez jedną ze stron stosunku pracy. Jeśli natomiast umowa terminowa (zawarta na czas określony oraz okres próbny) nie zostanie wcześniej wypowiedziana, rozwiązuje się wraz z nadejściem oznaczonego w niej terminu końcowego.

Szczególne zasady wynikające z pragmatyk służbowych

Należy pamiętać, że w świetle art. 5 kp, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników określają przepisy szczególne, regulacje kp stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Przywołana zasada wyznacza relację między przepisami kp a innymi aktami prawnymi (tzw. pragmatykami służbowymi), które regulują stosunek pracy ściśle określonych kategorii pracowników. Przepisy te mają pierwszeństwo przed normami prawnymi zawartymi w kp, co oznacza, że regulacje kp należy stosować do tych grup pracowników jedynie posiłkowo, w zakresie nieuregulowanym przepisami szczególnymi.

Przykładem takiej pragmatyki służbowej, regulującej w sposób szczególny kwestie związane ze stosunkiem pracy określonej kategorii pracowników, jest ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Jak wskazał Sąd Najwyższy (dalej: SN) w wyroku z 7 stycznia 2010 r. (II PK163/09), ustawa ta ma charakter szczególny i autonomiczny. Wyczerpująco reguluje kwestie dotyczące nawiązania, rozwiązania i zmiany stosunku pracy i tylko w odniesieniu do określonych sytuacji (art. 16) odsyła do regulacji kp.

Wypowiedzenie umowy o pracę

Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem. Wówczas jej rozwiązanie następuje z upływem okresu wypowiedzenia, którego długość jest zależna od rodzaju umowy oraz okresu jej trwania lub okresu zatrudnienia (zob. ramka „Okres wypowiedzenia…”).

Wbrew powszechnej opinii wypowiedzenie umowy o pracę stanowi zwykły sposób jej rozwiązania. Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowym, przyczyna wypowiedzenia nie musi mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości. Wypowiedzenie umowy o pracę uważa się za uzasadnione, jeżeli jest podyktowane niewłaściwym wywiązywaniem się pracownika z obowiązków (zob. wyrok SN z 22 października 2015 r., II PK 265/14). Jednocześnie w ślad za orzecznictwem SN należy podkreślić, że jeśli rozstrzygnięcie w sprawie zasadności wypowiedzenia umowy o pracę dotyczy pracownika zajmującego stanowisko kierownicze, należy stosować ostrzejsze kryteria oceny jego pracy.

W wyroku z 9 grudnia 2004 r. (I PK 40/04) SN wskazał, że:
Oczekiwania pracodawcy wobec pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowniczym mogą być wyższe niż wobec osoby, której nie powierzono takiej funkcji. (…) Pracodawca ma prawo dobierania pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych do swych oczekiwań i do celów ekonomicznych, które sobie stawia. Może też poszukiwać osoby, która te cele potrafi osiągnąć, a zatem ma prawo zwolnić jedną osobę po to, by zatrudnić inną, która lepiej spełni oczekiwania. Granicę tej swobody doboru kadry kierowniczej stanowią bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa i zasady współżycia społecznego.