Czy w przypadku powierzenia zadań głównemu księgowemu przez kierownika jednostki niezbędne jest formalne przyjęcie ich do realizacji przez głównego księgowego (…)

Forma powierzenia i przyjęcia określonych obowiązków w zakresie rachunkowości została uregulowana w ustawie o rachunkowości (dalej: uor). Zgodnie z art. 4 ust. 5 uor kierownik jednostki, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych w uor, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 11 ust. 2, za ich zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę lub przedsiębiorcę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. Z zacytowanej regulacji uor wynika więc jednoznacznie, że powierzenie obowiązków i odpowiedzialności (poza odpowiedzialnością za spis z natury) głównemu księgowemu musi nastąpić za jego zgodą i musi być potwierdzone na piśmie. W przypadku spełnienia tych wymogów kierownik jednostki nie jest bezpośrednio odpowiedzialny za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości, ale wciąż odpowiada za nadzór nad ich wykonywaniem przez głównego księgowego.

Jeśli kierownik jsfp powierzył poszczególne czynności w zakresie rachunkowości innym pracownikom (przede wszystkim głównemu księgowemu), to w razie naruszenia przez tego pracownika dyscypliny finansów publicznych odpowiedzialność będzie spoczywać na sprawcy, a nie na kierowniku jednostki. Ponieważ najwięcej wątpliwości wzbudza odpowiedzialność za inwentaryzację (w rozumieniu art. 18 pkt 1 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – dalej: uondfp), w tabeli 1 wskazano przykładowe naruszenia z tego zakresu oraz osoby, którym należy przypisać odpowiedzialność.

Z art. 19 ust. 1 uondfp wynika naczelna zasada osobistej odpowiedzialności osoby, która popełniła czyn wymieniony w prawnie określonym katalogu czynów naruszających dyscyplinę finansów publicznych. Odpowiedzialność mogą ponosić tylko osoby wskazane w art. 4 i 4a tej ustawy (zob. ramka „Podmiotowy zakres odpowiedzialności…”). Zaliczono do nich m.in. osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jsfp oraz kierowników i pracowników tych jednostek. Osoby te poniosą odpowiedzialność wynikającą z regulacji uondfp tylko wówczas, gdy popełniły czyn będący naruszeniem dyscypliny finansów publicznych i dodatkowo powierzono im – odrębną ustawą (np. uor) lub na jej podstawie – wykonywanie obowiązków, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest niezależna od odpowiedzialności określonej w innych przepisach prawa. W art. 25 uondfp określono jednak dwa wyjątki od tej zasady.

Po pierwsze – w razie wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo wykroczenie skarbowe, o czyn stanowiący równocześnie naruszenie dyscypliny finansów publicznych, postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych zawiesza się do czasu zakończenia postępowania karnego, postępowania w sprawie o wykroczenie albo postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Po drugie – w razie prawomocnego skazania za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo wykroczenie skarbowe, będące równocześnie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych, wszczęte postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlega umorzeniu.