Jednostka budżetowa skierowała na drogę postępowania cywilnego sprawę zaległości za czynsz. Przeksięgowała ją wtedy z konta 221 na konto 240 jako roszczenie sporne. Po wydaniu prawomocnego orzeczenia sądowego komornik wyegzekwował całą należność wraz z odsetkami i zasądzonymi kosztami procesu. Odzyskana zaległość z tytułu czynszu dotyczyła lat ubiegłych. Jak ją zaksięgować – na kontach 130 (§ 0750) i 240 czy 130 (§ 0940) i 240?
Na pytania odpowiada Elżbieta Gaździk – specjalistka z zakresu rachunkowości budżetowej z wieloletnim doświadczeniem w pracy głównej księgowej jsfp.
Należności sporne to należności kwestionowane przez dłużnika. W momencie skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego stają się roszczeniami. Muszą być wtedy przeksięgowane z konta rozrachunków (w opisanym przypadku z konta 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”) na konto służące do księgowania roszczeń (w tym przypadku konto 240 „Pozostałe rozrachunki”). Czasami zdarza się, że jednostka z określonych przyczyn pozostawia roszczenia na koncie 221. Takie rozwiązanie jest oczywiście możliwe, jeśli jednostka opisze je w swojej polityce rachunkowości.
Z chwilą uzyskania przez jednostkę prawomocnego orzeczenia sądowego sporne należności mogą podlegać egzekucji, dlatego powinny być z powrotem przeksięgowane z konta 240 na konto 221. Odzyskanie należności (zaległości) przez komornika nie zmienia ich statusu i nie powoduje, że stają się rozliczeniami dotyczącymi lat ubiegłych.
Należy pamiętać, że podstawą określenia odpowiedniego paragrafu klasyfikacji dochodów jest ustalenie rodzaju danego dochodu. W § 094 „Wpływy z rozliczeń/zwrotów z lat ubiegłych” ujmuje się m.in. zwrot poniesionych w minionym roku wydatków, np. zwrot od kontrahenta w wyniku otrzymania faktury korygującej, zwrot VAT, zwrot nienależnie pobranych świadczeń.
Ewidencja operacji, które odzwierciedlają skierowanie należności na drogę postępowania sądowego i egzekucyjnego oraz jej odzyskanie, musi uwzględniać zasady ewidencji księgowej określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Na tej podstawie jednostka powinna wprowadzić w ewidencji księgowej następujące zapisy:
- PK – skierowanie sprawy (należności) na drogę postępowania sądowego:
- Wn 240 „Pozostałe rozrachunki” (analityka: roszczenia sporne i kontrahent);
- Ma 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” (analityka: § 075 i kontrahent).
- PK – uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądowego i skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego:
- Wn 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” (analityka: § 075 i kontrahent);
- Ma 240 „Pozostałe rozrachunki” (analityka: roszczenia sporne i kontrahent).
- Wpływ – na rachunek bieżący jednostki (subkonto dochodów) – środków uzyskanych w toku egzekucji komorniczej:
- Wn 130 „Rachunek bieżący jednostki: (subkonto dochodów; analityka: § 075);
- Ma 240 „Pozostałe rozrachunki” (analityka: komornik).
- PK – rozliczenie kont rozrachunkowych:
- Wn 240 „Pozostałe rozrachunki” (analityka: komornik);
- Ma 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” (analityka: § 075 i kontrahent).