Ewidencja na koncie 080

Na koncie 080 ujmuje się tylko te koszty, które są ściśle związane z wytworzeniem danego obiektu środka trwałego i zostały poniesione w określonym przedziale czasowym. W przypadku ulepszeń istotne stają się także rodzaj i wartość poniesionych nakładów. Znaczącą trudnością jest właściwe zaklasyfikowanie kosztów oraz ich rozliczenie na efekty inwestycyjne.

Środki trwałe w budowie to środki w okresie ich budowy i montażu, a także ulepszenia już istniejącego środka trwałego (art. 3 ust. 1 pkt 16 ustawy o rachunkowości – dalej: uor). Ewidencja tej kategorii aktywów odbywa się za pośrednictwem konta 080 „Środki trwałe w budowie (inwestycje)”. Służy ono do ujęcia kosztów środków trwałych w budowie oraz do rozliczenia tych kosztów na uzyskane efekty inwestycyjne. Na koncie 080 można ponadto księgować rozliczenie kosztów dotyczących zakupów gotowych środków trwałych oraz koszty ulepszenia już istniejących środków trwałych.

Ewidencja szczegółowa prowadzona do konta 080 powinna zapewnić wyodrębnienie kosztów środków trwałych w budowie według poszczególnych rodzajów efektów inwestycyjnych oraz skalkulowanie ceny nabycia lub kosztu wytworzenia poszczególnych obiektów inwentarzowych. Jeśli jednostka realizuje wiele zadań inwestycyjnych, wyodrębnia je oraz wskazuje źródło pochodzenia środków.

Jakie koszty ujmuje się na koncie 080?

Do kosztów związanych z budową środków trwałych zaliczamy te, które pozostają w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z wytworzeniem danego obiektu i są ponoszone od dnia udokumentowanego rozpoczęcia jego budowy do dnia udokumentowanego przyjęcia do używania. Właśnie takie koszty podlegają ujęciu na koncie 080. Można wśród nich wyróżnić:

1. koszty związane z opracowaniem dokumentacji projektowej i technicznej;
2. koszty prac geodezyjnych, geologicznych i architektonicznych;
3. koszty opinii prawnych;
4. koszty niezbędnych pozwoleń na rozpoczęcie budowy;
5. koszty przygotowania terenu pod budowę;
6. koszty opłat skarbowych, notarialnych itp.;
7. koszty wynagrodzeń pracowników zaangażowanych bezpośrednio w proces wytworzenia środka trwałego;
8. koszty robót budowlanych;
9. koszty usług;
10. koszty zużytych materiałów;
11. koszty prac wykończeniowych,
12. koszty wykonania instalacji elektrycznych, gazowych, wodnych czy kanalizacyjnych;
13. koszty nadzoru inwestorskiego i autorskiego;
14. koszty dotyczące zagospodarowania terenu po zakończeniu budowy;
15. koszty zezwoleń niezbędnych do rozpoczęcia eksploatacji środków trwałych;
16. podatek VAT, jeśli nie podlega odliczeniu;
17. różnice kursowe i odsetki od kredytu (tylko do czasu oddania inwestycji do używania).

Rozliczenie kosztów inwestycji

Ewidencja analityczna prowadzona do konta 080 w ramach realizowanego zadania powinna umożliwiać ustalenie kosztów bezpośrednio oraz pośrednio związanych z pojedynczymi obiektami inwentarzowymi. Jeśli w wyniku zakończenia inwestycji powstało kilka obiektów inwentarzowych, a jednostka poniosła koszty wspólne dla nich wszystkich, musi ustalić klucz podziałowy, który pozwoli przypisać odpowiednią kwotę kosztów do każdego z tych obiektów. Rozwiązania przyjęte w danej jednostce powinny zostać opisane w jej polityce rachunkowości. Rozliczenie kosztów na poszczególne efekty inwestycyjne może nastąpić z wykorzystaniem wskaźnika narzutu kosztów pośrednich.

Tak rozliczone koszty pośrednie są dodawane do wartości poszczególnych obiektów inwentarzowych i wraz z kosztami bezpośrednimi składają się na koszty wytworzenia konkretnych środków trwałych, które w wyniku zakończenia inwestycji są przyjmowane do używania na podstawie dokumentu OT „Przyjęcie środka trwałego”.

Warunki ewidencji ulepszenia na koncie 080

Z ulepszeniem środków trwałych mamy do czynienia w wyniku przebudowy, rozbudowy, adaptacji, modernizacji lub rekonstrukcji. Jednocześnie musi zostać spełniony dodatkowy warunek – po zakończeniu ulepszenia wartość użytkowa środka trwałego powinna przewyższać jego wartość użytkową przy przyjęciu do używania, mierzoną: okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów, zwiększeniem bezpieczeństwa pracy, poprawą stanu środowiska lub innymi miarami. Kolejnym warunkiem, który musi być spełniony, aby można było mówić o ulepszeniu, jest przekroczenie minimalnej kwoty poniesionych na ten cel nakładów. W świetle przepisów podatkowych (art. 16g ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) kwota ta powinna przekraczać w danym roku podatkowym wartość 10 000 zł (dla środków wprowadzonych do ewidencji do 31 grudnia 2017 r. jest to 3500 zł). Na potrzeby wypełniania obowiązków rachunkowych łączna dolna granica wartości ulepszenia przypadająca na dany obiekt w ciągu roku powinna być określona w polityce rachunkowości.

Nakłady na ulepszenie zwiększają wartość początkową środka trwałego. Co istotne, może on być ulepszany częściej niż raz w roku. Szczególnym rodzajem ulepszenia jest ulepszenie w obcym środku trwałym, używanym na podstawie umowy najmu, dzierżawy, użyczenia, leasingu. W takim przypadku poniesione na ten cel koszty są traktowane jako środki trwałe w budowie ujmowane przez korzystającego.