Składki PPK – skutki podatkowe dla pracodawcy i pracownika

Wpłata składek na PPK do wybranej instytucji finansowej nie musi następować w tym samym dniu co wypłata wynagrodzenia pracownika. Ma to swoje konsekwencje dla prawidłowego ustalenia momentu powstania przychodu pracownika z tytułu wpłat na PPK dokonywanych przez pracodawcę oraz momentu uznania tego rodzaju wydatku za koszt podatkowy po stronie jednostki zatrudniającej.

Pracownicze plany kapitałowe (dalej: PPK) to dobrowolny, prywatny system długoterminowego oszczędzania, dostępny dla wszystkich osób zatrudnionych. Jest on tworzony nie tylko przez samego pracownika, lecz przy jednoczesnym udziale pracodawców oraz państwa.

Od 1 stycznia 2021 r. przepisami ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa o PPK) zostanie objęta ostatnia grupa podmiotów, w tym jednostki należące do sektora finansów publicznych – niezależnie od tego, ile osób zatrudniają. Zgodnie z art. 137 tej ustawy podmioty zatrudniające będące jednostkami wchodzącymi w skład sektora finansów publicznych powinny zawrzeć:

1. umowę o zarządzanie PPK – najpóźniej do 26 marca 2021 r.;
2. umowę o prowadzenie PPK − najpóźniej do 10 kwietnia 2021 r.

Uczestnictwo w tym programie rodzi skutki podatkowe zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy.

Wpłaty dokonywane przez pracownika

Jeśli osoby zatrudnione, które są objęte automatycznym zapisem do PPK (tj. pracownicy, którzy ukończyli 18 lat, lecz nie ukończyli 55 lat), nie złożyły deklaracji w sprawie rezygnacji z uczestnictwa w tym systemie, to pracodawca jest zobowiązany naliczyć i potrącić z wynagrodzenia tych osób wpłatę podstawową w wysokości wynoszącej 2% wynagrodzenia brutto. W przypadku spełnienia warunków określonych w ustawie o PPK wpłata podstawowa może zostać obniżona, jednak nie mniej niż do 0,5% wynagrodzenia brutto. Z takiej możliwości będą mogli skorzystać pracownicy uzyskujący wynagrodzenie na poziomie niższym niż 1,2 minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2020 r. jest to kwota 3120 zł). Jednocześnie każdy uczestnik PPK ma możliwość wnoszenia wpłaty dodatkowej w wysokości do 2% wynagrodzenia.

Jako wynagrodzenie – do celów rozliczeń na potrzeby PPK – należy traktować kwotę będącą podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, bez stosowania ograniczeń dotyczących przekroczenia 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Wpłaty finansowane przez pracownika są więc naliczane od pensji w kwocie brutto, ale potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu. W konsekwencji pomniejszają więc kwotę do wypłaty.

Składki finansowane przez pracodawcę

Podstawowa wpłata finansowana przez pracodawcę wynosi 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika. Pracodawca może też zadeklarować dokonywanie wpłat dodatkowych – do wysokości 2,5% wynagrodzenia brutto. Wpłata dodatkowa może być zróżnicowana w odniesieniu do poszczególnych grup pracowników – ze względu na długość okresu zatrudnienia albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy. Przez wynagrodzenie pracownika również w tym przypadku rozumie się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Wpłaty dokonywane przez pracodawcę – zarówno te podstawowe, jak i dodatkowe – nie są ujmowane w podstawie naliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Podlegają one natomiast opodatkowaniu jako przychód ze stosunku pracy (zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej: updof), gdyż stanowią dla pracownika nieodpłatne świadczenia związane ze stosunkiem pracy.

Jeśli jednak pracownik, który uczestniczy w PPK, nie ukończył 26. roku życia, a ponadto jego przychód nie przekroczy rocznego limitu, to nie będzie płacił podatku dochodowego również od wpłat na PPK finansowanych przez podmiot zatrudniający. Jednocześnie z tego podatku będzie wówczas zwolnione wynagrodzenie, z którego potrącane są wpłaty do PPK finansowane przez pracownika. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 148 updof wolne od podatku dochodowego są przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 updof, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.

Wpłata i dopłaty ze Skarbu Państwa

Wsparcie dla uczestników PPK ze strony państwa obejmuje:

1. jednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł dla każdego uczestnika PPK, pod warunkiem że pracownik przez co najmniej 3 pełne miesiące będzie uczestnikiem PPK i za co najmniej 3 miesiące dokona wpłat podstawowych, oraz
2. dopłaty roczne w wysokości 240 zł (będą należne corocznie po osiągnięciu ustawowych limitów wpłat finansowanych przez uczestnika PPK oraz podmiot zatrudniający).

Co ważne, oba świadczenia z budżetu państwa podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 47f updof. Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są kwoty dopłat rocznych i wpłat powitalnych do PPK przyznawane na zasadach określonych w ustawie o PPK.
Z ustawy o PPK wynika, że wpłaty finansowane przez pracodawcę są obliczane, a wpłaty finansowane przez pracownika są obliczane i pobierane w terminie wypłaty wynagrodzenia. Pracodawca ma następnie obowiązek wpłacenia tych kwot do wybranej uprzednio instytucji finansowej w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłaty zostały obliczone i pobrane (zob. przykład 1).