W czerwcu tego roku mieszkaniec gminy złożył deklarację do CEEB, wskazując, że ogrzewa dom drewnem. Po 11 sierpnia zmienił deklarację i wpisał, że stosowane przez niego paliwa to drewno i węgiel. Co należy zrobić w takiej sytuacji?

Jednostka musi każdorazowo zweryfikować datę złożenia deklaracji do CEEB i w przypadku przekazania jej po 11 sierpnia 2022 r. – wezwać wnioskodawcę do przedstawienia wyjaśnień. Dodatek węglowy może być przyznany nawet wówczas, gdy deklaracja została złożona po tej dacie, jednak tylko w niektórych sytuacjach. Do takich wyjątków zalicza się przypadki, gdy wnioskodawca:

1. złożył deklarację dotyczącą nieruchomości nowo oddanej do użytku (np. nowego domu);
2. zamontował nowe źródło ogrzewania, które zostało uruchomione po 11 sierpnia 2022 r.;
3. złożył do CEEB deklarację dotyczącą nieruchomości, która numer budynku lub lokalu (adres w rejestrze gminnym) uzyskała po raz pierwszy po 11 sierpnia 2022 r.

Ministerstwo wskazuje dodatkowo, że w świetle funkcjonalnej wykładni przepisów dodatek można przyznać również osobom zapominalskim, które nie złożyły deklaracji do 30 czerwca i zrobiły to dopiero po 11 sierpnia 2022 r. W takim przypadku deklaracja pojawia się w rejestrze po raz pierwszy. Głównym założeniem ustawodawcy, który zdecydował się na wprowadzenie granicznej daty 11 sierpnia 2022 r., było uszczelnienie przepisów, tak by wnioskodawcy nie „manipulowali” danymi w deklaracjach w celu wyłudzenia dodatku. Przed ustanowieniem tego warunku zaczęło bowiem nagle lawinowo przybywać w bazie CEEB nowych źródeł ciepła zasilanych węglem. Przypadek zapominalskich nie ma jednak nic wspólnego ze zmianą lub zgłoszeniem dodatkowego źródła ogrzewania, ponieważ wcześniej osoby te w ogóle nie złożyły deklaracji.

Po wezwaniu wnioskodawcy jednostka może ustalić powód złożenia przez niego deklaracji po 11 sierpnia 2022 r. Należy pamiętać, że wyjaśnienie wątpliwości musi wynikać z akt sprawy, a nie z domysłów poczynionych na podstawie analizy samej deklaracji (zob. przykład 1).

W listopadzie br. po raz kolejny znowelizowano ustawę o dodatku węglowym. Zmianę tę można uznać za swego rodzaju „luzowanie” przepisów zaostrzonych w wyniku pierwszej nowelizacji. W konsekwencji pojawiły się bowiem wyjątki od niektórych surowych reguł. Podstawową funkcją dodatku jest wsparcie najbardziej wrażliwych gospodarstw domowych, dlatego po odebraniu licznych niepokojących sygnałów wzięto pod uwagę sytuacje, w których z różnych powodów zgłoszono źródło ogrzewania po 11 sierpnia 2022 r. lub w ogóle zaniechano wykonania tego obowiązku. Na podstawie nowego ust. 15g dodanego w art. 2 ustawy dodatek węglowy przysługuje osobie w gospodarstwie domowym także wówczas, gdy główne źródło ogrzewania nie zostało zgłoszone lub wpisane do CEEB, a w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ustalono, że źródłem ogrzewania tego gospodarstwa jest źródło, o którym mowa w art. 2 ust. 1 (zob. przykład 2).

Warto dodać, że urzędnik weryfikujący stan faktyczny w miejscu zamieszkania wnioskodawcy powinien mieć nie tylko upoważnienie do przeprowadzenia wywiadu rodowiskowego w rozumieniu ustawy o dodatku węglowym, lecz również – stosowne kwalifikacje do kontrolowania źródeł ogrzewania. Czynności tych nie powinien wykonywać np. pracownik socjalny niemający stosownych umocowań prawnych. Konsekwencją przeprowadzenia wywiadu środowiskowego i potwierdzenia stanu faktycznego jest dokonanie z urzędu wpisu do CEEB. Obowiązkiem „aktualizacji” danych w CEEB jest obarczony w takim przypadku organ prowadzący postępowanie, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Na koniec omawiania tego zagadnienia należy wyraźnie podkreślić, że regulacja wskazująca na konieczność zgłoszenia głównego źródła ogrzewania do 11 sierpnia 2022 r. nie została ani uchylona, ani zmieniona. Data graniczna określona w poprzedniej nowelizacji wciąż obowiązuje. Jeśli wnioskodawca odmawia przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, nie będzie miał zastosowania art. 2 ust. 15g ustawy. W takim przypadku należy wydać decyzję o odmowie wypłaty dodatku węglowego ze względu na przekroczenie terminu zgłoszenia głównego źródła ogrzewania oraz niewyrażenie zgody na przeprowadzenie wywiadu.